Когнитивни науки

Врската меѓу јазикот и музиката

Една изречена мисла на светски познатиот научник Стивен Хокинг вели: „Милиони години човештвото живееше како останатите животни. Тогаш, нешто се случи, нешто што ја ослободи моќта на нашата фантазија. Научивме да говориме и слушаме“ [1]. Говорот е веројатно најважната еволутивна придобивка на човештвото. Впрочем, говорот претставува реализација на јазикот преку вокална форма на комуникација, односно акт на разменување на информации со помош на артикулирани звуци. Иако јазикот е несомнено деликатен термин за дефинирање, сепак, во основата тој е комуникациски систем којшто ги изразува менталните психички процеси на човекот. Во говорот користиме правила кои се застапени во речиси сите јазични семејства, а изненадувачки слични појави, иако не се исти, имаме и во музиката (Табела 1).

Јазик Музика
Звучни единици Фонеми Тонови
Вокабулар Букви Ноти
Структура Морфеми, зборови, фрази, реченици, параграфи, текст. Субмотиви, мотиви, фрази, реченици, периоди, композиција.
Интерпретација Зборови или реченици кои имаат исто значење за сите луѓе. Фрази и реченици кои може да пренесуваат различно значење кај различни луѓе.
Табела 1. Споредување на основните карактеристики на јазикот и музиката.
Когнитивниот психолог, Стивен Пинкер, во својата книга „How the mind works“ [2], ја карактеризира музиката како аудитивен чизкејк, вкусен десерт, но од еволуциски аспект, само последица на јазикот. Според Пинкер, не сме еволуирале да обожуваме специфично чизкејк, напротив, нашите гладни предци имале непресушен стрв кон храна богата со калории и јаглехидрати. Во тој контекст, ја обожуваме музиката бидејќи влијае на одредени чувствителни точки од мозокот коишто позитивно влијаат врз нашето емотивно расположение. Па така, музикалноста наместо да биде продукт на еволуцијата, веројатно е само карактеристика која ја преживеала природната селекција со цел да го стимулира развојот на нашите ментални способности [3].

Емпирична поткрепа за сличните аспекти на јазикот и музиката дава истражувањето кое вклучува позитрон емисиона томографија (ПЕТ), односно снимања на ткивата кои емитираат позитрони (позитивно наелектризирани честички) [4]. Учесниците во експериментот (5 мажи и 5 жени) имале за задача да говорат, а потоа и да импровизираат мелодиски линии. Резултатите покажале дека обете, говорните и мелодиските фрази предизвикале речиси идентична активација на неколку региони од мозокот: примарниот моторен кортекс, суплементарната моторна област, базалните ганглии, Брокиното поле, фронталната инсула, примарниот и секундарниот аудитивен кортекс, темпоралниот пол, вентралниот таламус и постериорниот мал мозок (Слика 1).

alt text
Слика 1. Секоја мозочна активација е кодирана со соодветна боја: говорот со сина, мелодијата со црвена и заедничкото меѓу говорот и мелодијата со бледосина. Ознаката „z“ претставува вертикална оска која се однесува на анатомското лоцирање на деловите на мозокот, од нагоре па надолу изразено во милиметри.

Сите набројани региони учествуваат во функција на повеќе процеси кои се однесуваат на контролата на мускулните движења во говорот, формирањето на зборовите, слушањето и процесирањето на аудитивните информации, емоциите и сложената моторна координација на движењата. Освен заедничките, на приказот се лоцирани и регионите со различни карактеристики – особено во начинот на процесирање на информативните содржини кај говорот и мелодиите.

И покрај разликите, наодите генерално ги поддржуваат заедничките карактеристики на јазикот и музиката. Очигледно дека нашите мозоци не прават голема структурна разлика меѓу нив, но тоа не значи дека музиката е јазик како останатите, туку навидум јазик со поинаков начин на изразување и значење на информативни содржини.


Термини:

Примарен моторен кортекс – дел од мозокот чија функција е да ги контролира мускулните движењата. Исто така, го контролира и апаратусот за говор.

Суплементарна моторна област – дел од мозокот кој контролира сложени видови на движења.

Базални ганглии – делови од мозокот кои учествуваат во контролирањето на повеќе моторни процеси, меѓу кои и реакциите поврзани со гестикулацијата и мимиките.

Брокино поле – дел од мозокот кој е одговорен за продукцијата на говорот.

Фрoнтална инсула – дел од мозокот која е одговорен за многу негови функции меѓу кои и слушањето звук.

Примарен и секундарен аудитивен кортекс – регион од темпоралниот лобус којшто ги процесира звучните информации.

Темпорален пол – дел од темпоралниот лобус во мозокот којшто е асоциран со контролата на слухот, меморијата и емоциите.

Вентрален таламус – (познат како субталамус) е дел од таламусното јадро чија функција е да пренесува импулси од сензорни и моторни неврони до кората на големиот мозок. Се поврзува со неколку витални процеси како регулирањето на свесноста, сонот и будноста. 

Постериорен мал мозок – игра важна улога во сложената моторна координација на движењата.


  1. Stephen Hawking. Keep Talking. (British Telecom 1993, Pink Floyd 1994).  ↩
  2. Pinker, S. (1997). How the Mind Works. New York: W. W. Norton & Company.  ↩
  3. Honing, H. (2013). Musical Cognition. A Science of Listening. New Brunswick, N.J.: Transaction Publishers.  ↩
  4. Brown, Steven; Martinez, Michael J.; Parsons, Lawrence M. (2006). Music and language side by side in the brain: A PET study of the generation of melodies and sentences. European Journal of Neuroscience, 23(10), 2791–803. doi:10.1111/j.1460-9568.2006.04785.x  ↩
говореволуцијаживотнизвуцијазиккомуникацијакортексмозокмузикасличност
Претходен написи
За CRISPR (генетски) модифицирани бебиња
Следен напис
Подземен екосистем кој содржи милијарди организми

Напишете коментар

Вашата адреса за е-пошта нема да биде објавена. Задолжителните полиња се означени со *

Пополнете го ова поле
Пополнете го ова поле
Ве молам, внесете валидна адреса за е-пошта.

Споделете со пријателите